Your browser is outdated. Upgrade your browser for better user experience and security
Mensen leven tegenwoordig langer dan ooit tevoren. Met de tijd is echter de incidentie van handicaps als gevolg van gehoorverlies, visuele beperkingen en mobiliteitsproblemen toegenomen, evenals het risico op het ontwikkelen van chronische ziekten, waaronder hart- en vaatziekten en dementie. Er is steeds meer bewijs voor een verband tussen gehoorverlies en gezondheidsproblemen, waarmee de weg wordt vrijgemaakt voor een holistische, persoonsgerichte hoorzorg, die deel uitmaakt van een multidisciplinaire aanpak en die de gezondheid en het algemeen welzijn van de patiënt bevordert.
Gehoorverlies is een van de belangrijkste oorzaken van invaliditeit en de prevalentie ervan neemt dramatisch toe met de leeftijd: meer dan 80% van de mensen van 80 jaar en ouder lijdt aan gehoorverlies. Gehoorverlies belemmert de communicatie en sociale interactie, en gaat gepaard met sociaal isolement, angst en depressie evenals een verminderde levenskwaliteit. Gehoorverlies bij ouderen is echter niet noodzakelijk een onvermijdelijk degeneratief proces dat bij het ouder worden hoort. Er zijn mogelijkheden om in te grijpen gedurende het hele leven van een patiënt.
In een onlangs gepubliceerd artikel in het prestigieuze tijdschrift Journal Age and Ageing wordt het groeiende bewijs beschreven van de interactie tussen de gehoorfunctie en andere aspecten van de gezondheid. Zo blijkt uit epidemiologische gegevens dat gehoorverlies bij ouderen onafhankelijk geassocieerd is met een achteruitgang van het lichamelijk functioneren. Bovendien is gehoorverlies bij ouderen ook een specifieke risicofactor voor valincidenten.
Dr. David W. Maidment (Université de Loughborough, Verenigd Koninkrijk), eerste auteur van het artikel, legt uit dat er verschillende theorieën naar voren zijn gebracht om het verband tussen gehoorverlies en het lichamelijk functioneren te verklaren. 'De eerste theorie is die van de hypothese van de cognitieve reserve. De cognitie is een reeks mentale processen die te maken hebben met geheugen, taal, problemen oplossen, redeneren enz. Maar er zijn grenzen aan onze mentale vermogens. Bij gehoorverlies moeten de patiënten verstoorde signalen verwerken, waardoor ze hun cognitieve- en aandachtscapaciteiten in grotere mate moeten inzetten, met als gevolg dat ze over minder middelen beschikken voor andere lichamelijke functies zoals de controle over hun houding en hun evenwicht. Een tweede theorie is die van de hypothese van de sociale cascade. Deze hypothese suggereert dat de communicatieproblemen die slechthorenden ervaren vaak leiden tot verschijnselen als sociaal isolement, eenzaamheid en depressie. Ten slotte is er nog een ander mechanisme dat te maken heeft met het vestibulaire orgaan: gehoorverlies zou kunnen dienen als een indicator van een vestibulaire dysfunctie die leidt tot een groter gebrek aan evenwicht en tot valpartijen.
Volgens schattingen van de GBD 2019 Dementia Forecasting Collaborators zal het aantal mensen met dementie wereldwijd toenemen van 57,4 miljoen in 2019 tot 152,8 miljoen in 2050. Deze groei benadrukt meer bepaald de noodzaak om interventies gericht op het aanpakken van aanpasbare risicofactoren te intensiveren.
Risicofactoren op jonge leeftijd (opvoeding), op middelbare leeftijd (hoge bloeddruk, obesitas, gehoorverlies, traumatisch hersenletsel en alcoholmisbruik) en op oudere leeftijd (roken, depressie, lichamelijke inactiviteit, sociaal isolement, diabetes en luchtverontreiniging) kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op dementie. Uit een wereldwijde studie is gebleken dat gehoorverlies de belangrijkste potentieel aanpasbare risicofactor was voor dementie op middelbare leeftijd.
De mechanismen die ten grondslag liggen aan het verband tussen gehoorverlies en dementie zijn vergelijkbaar met die voor het verband tussen gehoorverlies en het lichamelijk functioneren, namelijk de cognitieve reserve en de sociale cascade. Een andere verklaring zou zijn dat gehoorverlies en cognitieve achteruitgang een gemeenschappelijke onderliggende pathologie delen, zoals oxidatieve stress of chronische ontsteking.
Gehoorverlies wordt ook in verband gebracht met een reeks chronische ziekten, waaronder hart- en vaatziekten en de risicofactoren daarvoor (bijvoorbeeld diabetes, hoge bloeddruk, roken).
Deze verbanden kunnen waarschijnlijk worden verklaard door pathologische veranderingen in de vascularisatie van het binnenoor. 'Wetenschappelijk onderzoek leert ons dat deze verbanden waarschijnlijk te wijten zijn aan schade aan de kleine bloedvaten in het slakkenhuis, dat metabolisch zeer actief is en afhankelijk is van een goede bloedtoevoer om optimaal te functioneren', legt Emily Urry (Sonova, Zwitserland), medeauteur van de studie, uit. 'Cardiovasculaire factoren zoals roken en diabetes worden in verband gebracht met ontsteking en oxidatieve stress, die ook direct schade kunnen toebrengen aan het slakkenhuis. Aangezien de schade die wordt veroorzaakt door een slechte cardiovasculaire en metabolische gezondheid geleidelijk optreedt in de loop van de tijd, stapelt deze negatieve impact zich geleidelijk op met de leeftijd en kan dus in feite ouderdomsgerelateerd gehoorverlies versnellen en comorbide aandoeningen veroorzaken.'
De auteurs benadrukken dat audiologen een sleutelrol kunnen spelen in het verbeteren van het fysieke welzijn van hun klanten. 'Een van de belangrijkste aanbevelingen is om regelmatige lichaamsbeweging aan te moedigen, omdat dat veel van de gezondheidsproblemen die gepaard gaan met slechthorendheid verlicht. Het verbetert onze cardiovasculaire gezondheid, onze mentale gezondheid, onze cognitieve gezondheid en ons algemeen welzijn. Een bijzonder relevant aspect voor oudere mensen is bovendien dat regelmatige lichaamsbeweging gehoorgerelateerde letsels en achteruitgang van functionele capaciteiten helpt voorkomen. Daarom raden wij audiologen aan om al hun klanten aan te moedigen om regelmatig te bewegen, en in het bijzonder om de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie in acht te nemen die aangeven dat alle volwassenen elke week minstens 150 minuten of tweeënhalf uur een matig intensieve activiteit moeten beoefenen', legt Emily Urry uit.
Het overvloedige bewijs van het verband tussen gehoorverlies en gezondheidsproblemen heeft de auteurs ertoe gebracht aanbevelingen te formuleren voor een nieuwe horizon in de hoorzorg. 'Wat we echt bepleiten in het artikel is dat verschillende disciplines samenwerken en we weten dat dat niet gemakkelijk is. We weten dat er in het verleden pogingen zijn ondernomen en we weten dat het moeilijk is om daarin te slagen. Maar wat ons echt belangrijk lijkt, is dat het systeem gecoördineerd, holistisch en patiëntgericht is', benadrukt David
W. Maidment.
Om dit holistische doel te bereiken, moeten audiologen en andere zorgverleners in de gehoorzorg op de hoogte zijn van de verschillende aandoeningen die gepaard gaan met gehoorverlies en in staat zijn aanbevelingen te doen en patiënten door te verwijzen naar de juiste zorgverleners. Ook moeten paramedici die niet opgeleid zijn in audiologie aandacht besteden aan het gehoor van hun patiënten en hen indien nodig screenen of doorverwijzen naar een hoorspecialist.
1. Maidment D. W. et al., New horizons in holistic, person-centred health promotion for hearing healthcare.
Age and Ageing 2023; 52: 1 - 8
2.The connection between hearing loss and physical well-being. The Audiologist – A Phonak Podcast, June 2023
3. GBD 2019 (Global Burden of Disease) Dementia Forecasting Collaborators. Estimation of the global prevalence of dementia in
2019 and forecasted prevalence in 2050: an analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet Public Health 2022;
7: e105–25
4. Livingston G, et al., Dementia prevention, intervention, and care: 2020 report of the Lancet Commission. The Lancet 2020;
396 (10248): 413 - 446
